Gosog

Gosog

Goshawk. Accipiter gentilis

Mae’r gosog yn hebog mawr, bron mor fawr â bwncath, gyda’r benyw yn fwy na’r gwryw. Maent yn nodedig am eu llygaid, sy’n felyn pan yn ifanc ac yn dyfnhau i goch neu oren wrth aeddfedu. Mae gosogod yn lladdwyr effeithlon, yn gyflym a llawn rheolaeth, symudant trwy goed i gipio eu hysglyfaeth yn eu talonau. Er bod gosogod yn bwyta colomennod coed, brain, llygod mawr a chwningod yn bennaf, maen nhw’n cymryd rhai adar hela. Arweiniodd hyn at eu herlid ledled y DU yn ystod y 19eg ganrif, gan arwain at ddifodiant tan y 1960au pan welwyd rhyddhau damweiniol a bwriadol. Mae angen coetir trwchus ar osogod i fwydo a nythu; maent yn gwneud hyd at 70% o’u lladd mewn ardaloedd coetir ac, os na aflonyddir arnynt, maent yn dychwelyd yn flynyddol i’w un safle nythu.

Yr amser gorau i ddod o hyd iddynt yw yn ystod diwedd y gaeaf a’r gwanwyn, pan fyddant yn torri gorchudd ar gyfer eu harddangosfa ‘sky-dance’, pan fydd benywod a gwrywod yn deffro ac yn plymio mewn dawns ddramatig er mwyn denu cymar

Yn yr Oesoedd Canol hoeliodd pobl adar ysglyfaethus marw i’w drysau i gadw gwrachod ac ysbrydion drwg i ffwrdd. Roedd gan osogod barch mawr bryd hynny ac roedd pobl yn osgoi traddodi eu henw rhag ofn denu caledi a marwolaeth. Yn y Mabinogion, mae Pwyll Tywysog Dyfed yn cynnig rhoddion o hebogau i Frenin Annwn (yr Arallfyd).

Statws yng Nghoetir Anian: Absennol. Mae gosogod yn bridio mewn ardaloedd eraill yng nghanolbarth Cymru, felly mae’n bosib gallant gyrraedd yma’n naturiol.